kutubhona

ижмосидан бирон далил келтирмади. Шунинг учун бу маъно рад қилинади ва эътибор даражасидан тушади. Бу ўринда «агар кофирни дўст тутиш ундан эҳтиёт бўлинадиган ҳолатда жоиз экан, демак қудратли золим ёки фосиқ ҳоким билан муросаи мадора қилиш аллақачон жоиз бўлади» деб айтиш нотўғридир. Бундай дейилмайди. Чунки аллақачон лозим бўладиган нарса оят хитобидаги мазмундир. Бу эса унга кирмайди ва унга ҳеч бир алоқаси йўқ. Чунки у Аллоҳ Таолонинг:

وَمِنْهُم مَّنْ إِن تَأْمَنْهُ بِدِينَارٍ لاَّ يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ
«Уларнинг орасида яна шундайлари ҳам борки, унга бир динорни ишониб берсангиз ҳам сизга қайтиб бермайди» [Оли Имрон 75]
деган қавли қабилидан ҳам ва Аллоҳ Таолонинг:

وَمِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مَنْ إِن تَأْمَنْهُ بِقِنطَارٍ يُؤَدِّهِ إِلَيْكَ
«Аҳли китоб орасида шундай кишилар борки, унга беҳисоб молни омонат қўйсангиз, хиёнат қилмай сизга қайтаради» [Оли Имрон 75]

деган қавли қабилидан ҳам эмас. Чунки фосиқ кимса кофир сирасига кирмайди. Қолаверса бу оятда наҳий қилинган дўст тутиш мўминларни қўйиб кофирларни дўст тутишдир. Қудратли золим ва фосиқ ҳоким эса мўминлардандир. Ундан содир бўлаётган зулм ва фосиқлик ундан имон сифатини йўқ қилмайди. Шунинг учун бу мавзу аллақачон деган баҳсга кирмайди. Шундан келиб чиқиб аллақачон деган нарсани далил қилиб келтиришга ўрин йўқ.

Қудратга эга золим ва фосиқ ҳокимни – омонлик ҳолатида бўладими ёки хавф ҳолатидами, ҳеч фарқсиз – дўст тутиш жоиз бўлади. Чунки у мўминдир. Мўминларни дўст тутиш қатъан жоиздир. Чунки Аллоҳ Таолонинг:

مِن دُوْنِ الْمُؤْمِنِينَ
«Мўминларни қўйиб» [Оли Имрон 28]

деган қавлидаги мўминлар лафзи умумий бўлиб, ҳамма мўминларни ўз ичига олади. Золим ёки фосиқ ҳокимни дўст тутишдан ёки фосиқлар ва фожирларни дўст тутишдан наҳий қилиш ҳақида бирон насс келмаган. Аксинча насслар кофирларни дўст тутишдан қайтариш ҳақидагина келди. Бунинг устига золим ҳоким маъсиятга буюрмаса унга итоат қилиш ва унинг байроғи остида жиҳод қилиш вожиб бўлади. Зеро намозда имом агар фосиқ бўлса ҳамма ҳолатларда унинг ортида намоз ўқиш жоиз бўлади. Бу эса уларни дўст тутиш жоизлигига бўлган энг катта далиллардандир. Наҳий қилинган